Anadolu’da Beylikler Dönemi - Nuri Yavuz - Nobel Akademik Yayıncılık

Anadolu beyliklerinin, beylik ettikleri bölgelerde nasıl ortaya çıkmış olduklarını ve ne gibi faaliyetlerde bulunduklarını bu eserde görebileceksiniz.
Selçukluların Anadoluyu fethettikleri sırada ve daha sonra Sultan Melikşah zamanında ve Cengiz Hanın istilasını müteakip, Anadoluya çeşitli tarihlerde yerleşen Oğuz yani Türkmen boylarının bir kısmı görülen lüzum üzerine Bizans ve Çukurova sınırlarına yerleştirilmişlerdir. Bu boylar uçlarda muhafız olarak Anadolu Selçuklularının batı ve Çukurova sınırlarını emniyet altına almışlardır. Anadolu Selçuklu Devletinin 1243 Kösedağ mağlubiyetinden sonra, Anadolu Selçuklu Devleti ani bir zaafa uğramış ve İlhanlılara vergi vermeye mecbur kalmıştır. Anadolu Selçuklu Devletinin bağımsızlığını kaybetmesi, uçta bulunan ve özellikle sınırlara yerleştirilmiş olan bazı Türkmen beyleri Anadolu idaresinin gerçekte Moğolların Anadolu valilerine geçtiğini ve Selçuklu sultanlarının gözden düştüklerini görmeleri üzerine yavaş yavaş devletleriyle münasebetlerini kesmeye başladılar. Bu beylikler Germiyanoğulları, Eşrefoğulları, Hamidoğulları ve Menteşeoğulları beylikleridir. Çukurova (Kilikya)daki küçük Ermeni Krallığı sınırına iskan edilen Karamanoğulları da buraları Ermenilere karşı savunmuştur. Kuzey Anadoluda isimleri beyliklerine alem olan Süleyman Pervane ve Şemseddin Yaman Candarın beylikleri hizmetlerine karşılık Selçuklular ve İlhanlılar tarafından malikane tarzında kendilerine verilen yerlerde yani Sinop ve Kastamonu çevresinde kurulmuş ve faaliyet göstermişlerdir. İlk zamanlarda Germiyan Beyliğine bağlı iken sonradan bağımsız olan ve Bizanslılardan Batı Anadoluyu alarak, beylik kuran Aydınoğulları, Saruhanoğulları ve Karesioğulları küçük fakat mevki ve durumları siyasetteki rolleri itibariyle önemli olan beyliklerdir. Orta Anadoludaki Eretna Beyliği ise İlhanlıların Anadoludaki valiliğinin İlhanlılardan sonra bir devlet şeklinde ortaya çıkmasıdır. Doğu Anadoluda XIV. Yüzyıl sonlarında varlıklarını hissettiren Karakoyunlu ve Akkoyunlu devletleri de Timurluların istilasını müteakip, İran, Horasan, Irak-ı Arap, Irak-ı Acem ile Azerbaycan ve Anadoluda birbiri ardına muazzam iki imparatorluk kuran Oğuz boylarıdır. Güneydoğu Anadoluda XIV. yüzyıl ortalarında meydana çıkan Dulkadiroğulları ve Ramazanoğulları beylik kurmak suretiyle Kuzey Suriyeye hakim olan ve faaliyet gösteren iki Türk beyliğidir.