Melih Cevdet Anday’ın Aylaklar, Gizli Emir, İsa’nın Güncesi ve Raziye adlı son dört romanı, birçok eleştirmenin ve okurun, anlamlarına nüfuz edilemiyor, anlaşılamıyor diye işaretledikleri romanlar olur. Bu anlaşılamamazlığın sebeplerinin izini sürmek amacıyla yola çıkan Ahmet İlhan’ın, bu dört roman üzerinden sürdürdüğü bu çalışmada romanların olay yapısının ardında gizlendiği varsayılan alt metinlerdeki düşünsel ve felsefi izleklere odaklanılmıştır. Yorum ve analiz çalışmasında yazarın olay metinlerinde saklı fikirlerine analitik bir değer katmak, İlhan’ın temel amaçlarından biri olmuştur. Anday romanlarının kompakt yapısında bir gizem olarak işaretlenen felsefi ve düşünsel temaların izini süren İlhan, bu temaları felsefenin bilgisiyle birlikte yorumsal alana taşır.
Anday’ın romanlarına içkin düşüncelerini, düşünsel/felsefi kavram ve içeriklerle karşılaştırmak, onlara analitik değer katmak ve bu yolla romanların anlamını açığa çıkarmak, bu çalışmanın ana hedeflerinden biri olmuştur. Bu karşılaştırmalar yoluyla Anday’ın düşüncelerini genişletmek, farklı bağlamlarda üzerinde düşünmek mümkün olmuştur.
Aylaklar’ la başlayıp Gizli Emir, İsa’nın Güncesi ve Raziye romanıyla tamamlanmış olan bu çalışmada romanların olay, karakter, yapı ve dil analizinin yanında, felsefi ve düşün içerikleri olan; hiçlik, bunalım, anlamsızlık, absürt, varoluşçu özgürlük, apokaliptizm, kötülük, post-modernizm, post-truth, şiddet, iktidar olma pratikleri, tahakküm kurma biçimleri, panoptikon, omniptikon, Homo sacer hukuku gibi temalara odaklanılmıştır.
