Aşkla Çattığım Dünyadır - İlhan Kemal - Şiirden Yayıncılık

İLHAN KEMAL’İN ŞİİRİ

Metin Cengiz

İlhan Kemal (1968 Adana) şiiri dendiği anda sorun bu şiirin neliğinden çok nereye oturtulması gerektiği hususunda düğümleniyor. Bu da değerlendirmede şiiri değil de şiiri belirleyeceğimiz yere göre okumayı zorunlu kılıyor. İlhan Kemal şiirini hakikatli bir değerlendirme,  bu belirlenecek yerin tespiti ve belirlenecek yerle esaslı bir hesaplaşmadan geçiyor. Celâl Soycan değerlendirmesini yaparken ana akım-çevre hattı bağlamında yaparken bu hesaplaşmayı yapmayı dener. Ancak İlhan Kemal özelinde “özellikle son dönem şiirlerinde” bir İlhan Kemal damgalı şiirleri yazdığını belirterek dikkat çeker, böylece ana akım dışında oluşan bu şiirsele ve poetikaya bakılmasını önerir. Öncesi bu şiirsele ve poetikaya bir giriş sürecidir ve bence bu süreç oldukça da uzun bir süreçtir. Bu süreci Yitik Kitap (2019) ile olgunlaşmış kabul etmek ise benim tespitim olacaktır, zaten şairin kendisi ilk beş kitabını birbirine benzer şiirler olarak niteler ve Onların hepsini “Mağmun Şiirler” olarak tanımlar (“Sunuş”, Toplu Şiirler), böylece şiire ilk sancı duyduğu günlerden Yitik Kitap’a değin yirmi yılı aşkın bir zamanı kapsayan bir süreçten söz ediyoruz. İlk kitap olarak 2006’da çıkan Mağmum 20 yılı aşan bir çırpınmanın ürünü demek. Bunu da oluşum sürecine dahil ettiğimizde kırk yılı bulan bir çıraklık-kalfalık dönemi söz konusu. Adana ve yöresinde geçen bu sürecin neliği hakkında artık konuşabiliriz.

Ancak bu süreci 2020’de Çavlan Sözler adıyla yayımlanan Toplu Şiirler kitabına bakarak yapmak olanaksız. Zira bu toplu şiirlerde şiirsel gelişimini kitaplara göre izleyebileceğimiz bir sıra izlenmemiş, kitaplara göre bir bölüm düzenlemesi yapılmamış, yarın şairin ölümünden sonra hakkında yapılacak araştırmacıların da işini zorlaştıracak bir düzenlemeyle, şairin sözleriyle, “her kitaptaki şiirler bu kitapta karma bir düzen ve sıralamayla yer aldı.”. (Toplu Şiirler, “Sunuş”). Demek ki şair bu ilk beş kitaplık süreci bir benzeşim ürünü, sonraki şiirleri ise bir değişim şiirleri olarak görüyor, diyebiliriz. Şairin bu içten sözlerine bakarak ve elbette okumalarıma da dayanarak ben, Beni Gözlerimden Öp (2014), Ağır Çıvgın (2016), Yalnızlık Karnavalı (2018) adlı kitapları için değişimin başlaması ve oturması süreci, Yitik Kitap ile başlayan ve sonrasında Şehrazat’ın Düğünü (2020), İnci Buğusu (Mart 2021) ve Issız Yara (Mart 2021) olarak devam eden süreci ise ustalık süreci olarak tanımlamaktan yanayım.

Şairin oluşum sürecine dahil ettiğimiz ilk beş kitabın ortak özellikleri neler peki? Bu süreci Yitik Kitap‘a değin uzatarak şu özellikleri sıralayabiliriz, İkinci Yeni ve 1980 sonrası egemen şiir anlayışının İlhan Kemal’de zuhur ettiği biçimde yansıması; nitekim bu geniş sahanlığa ait yansıma bir yanda anlatımcı-öykülemeci, bir yandan imgeci, bir yandan retorik özellikleriyle görünür. Aynı şiirde bu birbirinden farklı şiir anlayışlarının şiiri inşa etmek için dolanması şairin poetik olarak henüz poetik açıdan kararlı bir anlayışa sahip olmadığındandır. Bu üç eğilimi birbiri içinde eritip özgün bir şiire ulaşması ise yıllar alacaktır. Aslında bu uzun süreçteki bu çalkantılar Türk şiirinin de 2. Yeniyle içine girdiği poetik-dilsel krizinden kaynaklıdır. Kriz de